CÁC BÁC SĨ CHUYÊN KHOA UNG BƯỚU BUH TƯ VẤN TRONG CHƯƠNG TRÌNH TRUYỀN HÌNH TRỰC TIẾP “CÙNG DRT CHĂM SÓC SỨC KHỎE”
Chủ đề “KỸ THUẬT MỚI GIÚP CHẨN ĐOÁN UNG THƯ SỚM”
Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2020, số ca mắc và tử vong do ung thư trên toàn thế giới đều có xu hướng tăng. Tại Việt Nam, ước tính mỗi năm có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới và 106 người tử vong do ung thư. Số ca tử vong do ung thư của Việt Nam còn cao, hiệu quả điều trị thấp do 80% bệnh nhân được phát hiện ở giai đoạn muộn. Do đó, để chủ động phòng chống ung thư, việc tầm soát và phát hiện sớm đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Hãy cùng lắng nghe tư vấn của các Bác sĩ chuyên khoa Ung bướu BUH để hiểu rõ hơn về căn bệnh ung thư, cách phòng tránh và tầm soát sớm căn bệnh này.
- Ung thư là gì?
- Những bệnh ung thư phổ biến hiện nay.
- Đối tượng nguy cơ cao mắc ung thư .
- Ung thư có lây nhiễm và di truyền hay không?
- Các kỹ thuật tiên tiến hiện nay giúp chẩn đoán ung thư sớm.
Ung thư là gì?
Các tế bào trong cơ thể chúng ta sẽ tự sinh ra và chết đi theo chu trình nhất định. Tuy nhiên do một nguyên nhân nào đó mà các tế bào bị đột biến, gây ra bệnh ung thư. Bệnh ung thư là một nhóm các bệnh do các tế bào trong cơ thể sinh sôi bất thường, không được kiểm soát gây xâm lấn các mô xung quanh và di căn đến các cơ quan khác.
Những bệnh ung thư phổ biến tại Việt Nam hiện nay?
Các loại ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam hiện nay gồm: Ung thư gan – phổi – vú – dạ dày và ung thư đại trực tràng. Trong đó, ở nam giới, ung thư gan, phổi, dạ dày, đại – trực tràng, tiền liệt tuyến là phổ biến nhất (chiếm khoảng 65,8% tổng các loại ung thư). Ở nữ giới, các bệnh ung thư phổ biến gồm ung thư vú, phổi, đại-trực tràng, dạ dày, gan (chiếm khoảng 59,4% tổng các loại ung thư). Số ca tử vong do ung thư của Việt Nam còn cao, hiệu quả điều trị thấp do 80% bệnh nhân được phát hiện ở giai đoạn muộn. Do đó, để chủ động phòng chống ung thư, việc tầm soát và phát hiện sớm đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Những nguyên nhân dẫn đến ung thư
Ung thư là bệnh lý gây nên bởi nhiều yếu tố phối hợp nhưng tựu chung lại là 2 nhóm yếu tố: nhóm yếu tố thay đổi được (như hành vi lối sống, môi trường..) và nhóm yếu tố không thay đổi được (tuổi, gen…). Việt Nam đang đối mặt với sự già hóa dân số nói chung, tuổi thọ trung bình của người Việt Nam hiện nay đã tăng (73,6 tuổi). Tuổi càng cao, thời gian tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ càng dài thì tỷ lệ mắc ung thư càng cao.
- Đối tượng có người thân trong gia đình mắc ung thư là đối tượng có nguy cơ đầu tiên.
- Lối sống và sinh hoạt: Hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh, béo phì… là những nguyên nhân dẫn tới nguy cơ mắc ung thư cao.
- Chế độ ăn uống không hợp lý: Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh; chế độ ăn nhiều mỡ động vật, ít chất xơ, sử dụng các thực phẩm mốc (gạo, lạc…), hay thực phẩm chế biến sẵn như thịt hun khói, cá muối…) gây ung thư thực quản, đại trực tràng…
- Ít vận động: Thói quen ít vận động cũng là nguyên nhân gây nên một số bệnh ung thư như ung thư vú, ung thư đại trực tràng.
- Môi trường sống: Vấn đề về ô nhiễm không khí và môi trường cũng là những yếu tố gây ung thư.
Những dấu hiệu nhận biết bệnh ung thư
Hiệp hội ung thư Hoa Kỳ (ACS) đã đưa ra 07 triệu chứng báo động mắc bệnh ung thư mà bất cứ ai cũng cần phải quan tâm:
- Thay đổi thói quen của ruột, bọng đái
- Một chỗ lở loét không lành
- Chảy máu hoặc tiết dịch bất thường
- Một chỗ dày lên hoặc u cục ở bất cứ vị trí nào
- Ăn không tiêu hoặc khó nuốt
- Nốt ruồi thay đổi màu sắc, hình dạng, kích thước
- Ho dai dẳng hoặc khàn tiếng
Khi có bất cứ dấu hiệu nào thì bệnh nhân nên đi khám để được chẩn đoán sớm và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp mắc ung thư nhưng bệnh diễn tiến âm thầm, hầu như không có triệu chứng gì. Lúc bệnh nhân đi khám thì phát hiện bệnh đã ở giai đoạn muộn. Với bệnh ung thư, phát hiện càng sớm việc điều trị càng đơn giản, phát hiện muộn điều trị kéo dài, hiệu quả không cao. Vì vậy, để phát hiện sớm thì người bệnh nên kiểm tra sức khỏe tổng quát và tầm soát ung thư định kỳ.
Bệnh ung thư có lây nhiễm và di truyền không?
Bệnh ung thư là bệnh không lây nhiễm. Nhưng các nguyên nhân gây ung thư thì có thể lây nhiễm, ví dụ như Viêm gan B, viêm gan C là bệnh truyền nhiễm phổ biến, diễn tiến có thể gây xơ gan và ung thư gan sau đó. Hoặc Virus HPV ở cổ tử cung có thể lây và gây ra ung thư cổ tử cung.
Ngoài ra, ung thư là bệnh có thể di truyền, nhưng không phải tất cả. Các loại ung thư có thể di truyền thường gặp là: ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư đại trực tràng …
Độ tuổi nào nên tầm soát ung thư?
Để việc tầm soát ung thư trở nên hiệu quả, thường phải dựa trên các bằng chứng khoa học và hướng dẫn của các Hiệp hội uy tín trên thế giới. Do đó để áp dụng tầm soát thì người đó phải nằm trong nhóm có nguy cơ ung thư trung bình trở lên. Cụ thể như:
- Ung thư vú: Phụ nữ từ 40 tuổi trở lên là thuộc nhóm nguy cơ trung bình, cần phải tầm soát ung thư bằng siêu âm và chụp nhũ ảnh 1-2 năm/lần.
- Ung thư đại-trực tràng: Từ 50 tuổi trở lên thuộc nhóm nguy cơ trung bình cần tầm soát ung thư cần tầm soát bằng nội soi đại tràng mỗi 10 năm, hoặc xét nghiệm tìm máu ẩn trong phân mỗi năm.
- Ung thư cổ tử cung: Phụ nữ độ tuổi từ 21 – 29, đặc biệt đã quan hệ tình dục được khuyến cáo nên tiến hành xét nghiệm Pap Smear mỗi 3 năm một lần. Việc này giúp phát hiện sớm để điều trị hiệu quả ung thư cổ tử cung sớm.
Tuy nhiên, bệnh ung thư đang có xu hướng trẻ hóa nên một số bệnh có thể cần phải tầm soát ở lứa tuổi trẻ hơn nếu có các yếu tố nguy cơ cao khác.
Nếu người thân trong gia đình mắc bệnh ung thư thì nên tầm soát bằng phương tiện nào?
Theo các bằng chứng khoa học, không phải tất cả các ung thư đều có tính di truyền, có một vài loại ung thư có yếu tố nguy cơ di truyền giữa các thế hệ cùng huyết thống trong gia đình như: ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư đại trực tràng, ung một số thể của ung thư tuyến giáp, hội chứng Lynch…
Tại Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột có các gói xét nghiệm Gen di truyền ung thư chuyên biệt để tầm soát cho những người có người thân trong gia đình không may bị mắc các bệnh ung thư như trên, nhằm có chiến lược, kế hoạch tầm soát và theo dõi cho từng cá nhân.
BUH ứng dụng công nghệ sinh thiết lỏng trong việc phát hiện ung thư sớm
Công nghệ sinh thiết lỏng SPOT-MAS™ có khả năng phát hiện sớm các tế bào ung thư trong cơ thể gồm 5 loại ung thư phổ biến ngay cả khi bệnh nhân chưa có bất kỳ triệu chứng nào. Phương pháp này có ưu điểm là phân tích đa tính năng của ctDNA chỉ với 1 lần lấy máu, tuyệt đối an toàn, không xâm lấn và mang lại kết quả chính xác tương đối cao.
Công nghệ này do các Nhà khoa học của Việt Nam nghiên cứu và phát triển: “Các phương pháp truyền thống thường là sinh thiết khối u, trực tiếp lấy mẫu từ các bộ phận cơ thể, gây đau đớn và khó chịu cho bệnh nhân. Còn công nghệ sinh thiết lỏng SPOT-MAS™ thì chỉ như một xét nghiệm máu thông thường. Chỉ với 10ml máu, chúng tôi đã có thể phát hiện và phân biệt chính xác các loại ung thư thông qua phân mảnh DNA ngoại bào mà khối u phóng thích vào trong máu”. Công nghệ này hứa hẹn sẽ mang lại hiệu quả phát hiện bệnh cao, giúp chẩn đoán sớm các bệnh ung thư thường gặp tại Việt Nam, mang lại hiệu quả điều trị tối đa và ít tốn kém.
Hiện nay, tại Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột đang phối hợp cùng Công ty Gene Solutions áp dụng công nghệ sinh thiết lỏng SPOT-MAS trong việc phát hiện ung thư sớm cho người dân tại khu vực Tây Nguyên
Hiện nay việc tầm soát bệnh ung thư có được hưởng chế độ bảo hiểm y tế hay không?
Vấn đề chi phí khi kiểm tra sức khỏe, tầm soát ung thư là nỗi lo chung của rất nhiều người. Cơ quan chức năng, các chính sách của Bảo hiểm xã hội cũng đang rất quan tâm đến vấn đề này để chăm lo sức khỏe cho người dân. Các dự thảo về việc chi trả cho tầm soát các bệnh ung thư thường gặp tại Việt Nam đang được cố gắng thông qua một cách sớm nhất. Tạm thời, tại thời điểm này, các xét nghiệm và cận lâm sàng khác cho việc tầm soát ung thư hiện vẫn chưa được thanh toán theo chế độ bảo hiểm. Tuy vậy, nếu được tầm soát một cách đúng đắn, thì chi phí bỏ ra vẫn thấp so với lợi ích rất lớn mà giá trị của việc tầm soát ung thư mang lại, có hiệu quả cao và điều trị ít tốn kém hơn nhiều khi phát hiện bệnh sớm, giảm gánh nặng tài chính về lâu dài.
Đơn vị Ung Bướu – Khoa Ngoại Tổng hợp BUH là đơn vị chuyên khoa có chức năng chẩn đoán, tầm soát và điều trị ung thư. Đơn vị liên tục cập nhập các phác đồ điều trị mới nhất trên thế giới, tiên phong điều trị ung thư đa mô thức với các phương pháp như: Phẫu thuật, xạ trị, hóa trị, sinh học, trúng đích, miễn dịch và một số phương pháp khác. BUH luôn tiên phong trong công tác ứng dụng tiến bộ khoa học nhằm phát hiện sớm ung thư, giúp người dân sớm được điều trị hiệu quả, tiết kiệm chi phí cho gia đình và xã hội, góp phần nâng cao chất lượng sống của cộng đồng.