CHĂM SÓC GIẢM NHẸ - “KHÔNG BỎ AI LẠI PHÍA SAU”
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Bác sĩ Chuyên khoa 1 Trần Thành Sơn, Đơn vị Ung bướu – Khoa Ngoại tổng hợp, Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột.
Tổ chức Y tế Thế giới ước tính mỗi năm thế giới có hơn 56,8 triệu người cần chăm sóc giảm nhẹ (CSGN), trong đó 25,7 triệu người gần giai đoạn cuối đời. Các bệnh không lây nhiễm như ung thư, sa sút trí tuệ, bệnh mạch máu não và bệnh phổi chiếm 69% nhu cầu CSGN của người trưởng thành. 75% người trưởng thành cần được CSGN sống trong các nước thu nhập thấp và trung bình, và tỷ lệ cao nhất là ở các nước có thu nhập thấp.
CHĂM SÓC GIẢM NHẸ LÀ GÌ?
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (TCYTTG): Chăm sóc giảm nhẹ là hoạt động nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh và gia đình người bệnh, những người đang đối mặt với những vấn đề liên quan tới sự ốm đau đe doạ đến tính mạng, ‘thông qua sự ngăn ngừa và làm giảm nỗi đau khổ’ bằng cách nhận biết sớm, đánh giá toàn diện và điều trị đau và các vấn đề khác, thể lực, tâm lý xã hội và tâm linh.
Theo đó, WHO nhấn mạnh các nội dung sau trong chăm sóc giảm nhẹ
- Đáp ứng và làm giảm tất cả nỗi đau khổ về thể chất, tâm lý, xã hội, tinh thần
- Cải thiện chất lượng cuộc sống
- Chú trọng đến cả người bệnh và gia đình họ
- Áp dụng sớm từ lúc chẩn đoán và xuyên suốt quá trình bệnh song song các điều trị đặc hiệu như: hóa trị, xạ trị; phẫu thuật; có thể làm ảnh hưởng tích cực đến tiến trình bệnh
Theo Bộ Y tế Việt Nam (2006): Chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư và AIDS là sự kết hợp nhiều biện pháp để làm giảm sự đau khổ và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh thông qua sự phòng ngừa, phát hiện sớm và điều trị đau và những vấn đề tâm lý và thực thể khác, đồng thời tư vấn và hỗ trợ tập trung vào những vấn đề xã hội và tinh thần mà bệnh nhân và gia đình đang phải gánh chịu.
Đại Hội đồng Y tế Thế giới năm 2014 – Nghị quyết về chăm sóc giảm nhẹ có đề cập:
- CSGN là nghĩa vụ đạo đức của các nhân viên y tế nhằm làm giảm bớt, xoa dịu nỗi đau và sự chịu đựng về thể chất, tâm lý xã hội hoặc tinh thần, bất chấp tình trạng bệnh lý có thể chữa khỏi hay không…
- CSGN là một nhiệm vụ đạo đức của cả hệ thống y tế … Chăm sóc cuối đời cho từng cá nhân là một trong những thành phần quan trọng của CSGN.
NHỮNG ĐỐI TƯỢNG NÀO CẦN ĐÁNH GIÁ CHĂM SÓC GIẢM NHẸ
Các trường hợp bệnh nhân cần chăm sóc giảm nhẹ, gồm:
- Bệnh HIV/AIDS
- Bệnh ung thư
- Mắc các bệnh đe dọa tới tính mạng
- Đau mãn tính, các triệu chứng gây đau đớn, hoặc các vấn đề tâm lý bất kể giai đoạn nào của bệnh
- Bệnh nhân có khả năng qua đời trong vòng 6 tháng
TẠI SAO CẦN PHÁT TRIỂN VÀ CUNG CẤP CHĂM SÓC GIẢM NHẸ
Nhiệm vụ cơ bản nhất của y học là làm giảm nỗi đau khổ của con người. Vì vậy, việc điều trị bệnh và duy trì sự sống là để làm giảm nỗi đau khổ của con người.
Y học hiện đại ngày nay đang tập trung ngày càng nhiều vào bệnh tật, các cơ quan, phân tử nên đôi khi quên sự đau khổ của tất cả con người đang phải chịu đựng và chết, thân nhân họ cũng vậy.
CSGN khắc phục cho y học hiện đại đang cố gắng mang lại lợi ích vĩ đại cho nhân loại nhưng bỏ qua sự đau khổ của con người.
CSGN là nghĩa vụ đạo đức của các nhân viên y tế nhằm làm giảm bớt, xoa dịu nỗi đau và sự chịu đựng về thể chất, tâm lý xã hội hoặc tinh thần, bất chấp tình trạng bệnh lý có thể chữa khỏi hay không.
Nếu thiếu chăm sóc giảm nhẹ, điều trị bệnh nhân ung thư hoặc bệnh nặng mạn tính giai đoạn cuối:
- Không đạt được hiệu quả y khoa như mong đợi
- Không có sự trắc ẩn đáng phải có
- Không thực hiện đầy đủ quyền con người về chăm sóc giảm nhẹ
KHI NÀO CẦN CUNG CẤP CHĂM SÓC GIẢM NHẸ
1. Bắt đầu từ lúc chẩn đoán: Bắt đầu từ lúc chẩn đoán, đặc biệt nếu bệnh đã ở giai đoạn tiến triển
2. Xuyên suốt quá trình bị bệnh: Bổ sung cùng với những biện pháp điều trị bệnh như: Trị liệu kháng retrovirút (ARV), dự phòng và điều trị nhiễm trùng cơ hội, hoá trị liệu hoặc điều trị phóng xạ cho bệnh nhân ung thư.
- Có thể làm giảm những tác dụng phụ
- Có thể tăng tính tuân thủ điều trị
- Có thể làm giảm những tổn thương và tử vong
3. Đặc biệt khi liệu pháp điều trị đặc hiệu không còn hiệu quả, không khả thi hoặc không còn phù hợp.
4. Sau khi bệnh nhân qua đời: hỗ trợ gia quyến
CHĂM SÓC GIẢM NHẸ BAO GỒM NHỮNG GÌ
Giảm đau và giảm các triệu chứng gây khó chịu
- Đánh giá cẩn thận, bao gồm cả những chẩn đoán phân biệt
- Điều trị tích cực
Hỗ trợ về tâm lý và xã hội cho bệnh nhân và người nhà
- Giúp người bệnh sống càng tích cực càng tốt
- Giúp người bệnh tiếp cận và luôn tuân thủ các điều trị bệnh đặc hiệu
- Giúp người bệnh sắp chết chuẩn bị cho cái chết
- Giúp gia đình người bệnh đương đầu với tình trạng bệnh tật và cái chết của người thân
Dự đoán & chuẩn bị trước các vấn đề tương lai
Ngăn ngừa các can thiệp y học không mong muốn hoặc không thích hợp: Các điều trị kéo dài cuộc sống
Nhóm CSGN đa ngành
- Các nhân viên y tế: Bác sĩ (nhiều ngành, khoa); Điều dưỡng, y tá; Nhân viên y tế cộng đồng
- Gia đình
- Người hỗ trợ đồng đẳng/tình nguyện viên
Bác sĩ tự chăm sóc bản thân: Chủ yếu để tránh sự “mệt mỏi/căng thẳng do quá trình chăm sóc”
CHĂM SÓC GIẢM NHẸ NÊN ĐƯỢC CUNG CẤP Ở ĐÂU
- Tại nhà: Được thực hiện bởi người nhà (với sự huấn luyện của điều dưỡng); Nhân viên y tế cộng đồng; Điều dưỡng (và bác sĩ nếu cần) đã được đào tạo cơ bản về CSGN
- Trung tâm y tế cộng đồng: Điều dưỡng và y sĩ đã được đào tạo cơ bản
- Phòng khám CSGN: Điều dưỡng và bác sĩ đã được huấn luyện
- Khoa CSGN tại bệnh viện: Nhóm đa ngành: bác sĩ, điều dưỡng, nhân viên công tác xã hội, chuyên viên tâm lý, vật lý trị liệu, người hỗ trợ tinh thần, tình nguyện viên…; Gia đình.
CHIẾN LƯỢC Y TẾ CÔNG CỘNG CỦA WHO VỀ CHĂM SÓC GIẢM NHẸ
1. Chính sách
- Hướng dẫn Quốc gia về tiêu chuẩn chăm sóc
- Các chính sách lồng ghép CSGN vào các chương trình quốc gia về phòng chống ung thư, HIV/AIDS hoặc chăm sóc sức khỏe ban đầu.
2. Thuốc men sẵn có
- Rà soát và sửa đổi các luật và các qui định khống chế sự sẵn có của nhóm thuốc opioid và các thuốc CSGN cơ bản khác
- Mục tiêu là đạt được cân bằng trong chính sách quốc gia về opioid
- Tối đa sự sẵn có của opioids sử dụng cho mục đích y học
- Hạn chế nguy cơ dùng thuốc bất hợp pháp, sai mục đích
3. Đào tạo
- Cho các cán bộ LS: Bác sĩ, y sĩ, dược sĩ, điều
- dưỡng, nhân viên y tế cộng đồng
- Cho cán bộ lãnh đạo ngành y
- Cho người chăm sóc tại gia đình
4. Thực hiện
- Chương trình đào tạo bền vững
- Các chương trình lâm sàng mang tính bền vững đuợc lồng ghép vào hệ thống chăm sóc y tế của quốc gia tại tất cả các tuyến, từ trung ương tới các bệnh viện tuyến tỉnh và tới cộng đồng
CHĂM SÓC GIẢM NHẸ CHO BỆNH NHÂN UNG THƯ TẠI ĐƠN VỊ UNG BƯỚU BUH
Đơn vị Ung bướu – Khoa Ngoại tổng hợp Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột là một trong những đơn vị tiên phong trong điều trị và chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư. Đơn vị cung cấp dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ TẠI NHÀ và TẠI BỆNH VIỆN.
Với đội ngũ các bác sĩ, điều dưỡng viên có nhiều kinh nghiệm trong điều trị và chăm sóc giảm nhẹ cho bệnh nhân ung thư sẽ giúp cuộc sống bệnh nhân ung thư giai đoạn muộn trở nên nhẹ nhàng và dễ chịu hơn.
Để tìm hiểu thêm về dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ tại BUH, vui lòng liên hệ các Bác sĩ Đơn vị Ung bướu BUH:
BSCKI. Trần Thành Sơn: 0942.143.788
BSCKI. Từ Ngọc Hiếu: 0932. 484.353