Xẹp đốt sống là biến chứng thường gặp do loãng xương, sau chấn thương do tai nạn, sinh hoạt gây đau đớn nhiều cho người bệnh. Bệnh thường gây đau lưng dai dẳng, hạn chế vận động của người bệnh. Khi người cao tuổi bị bất động tại giường bệnh lâu dài, có thể gây nên các biến chứng như, viêm phổi, viêm đường tiết niệu, loét tỳ đè và tử vong. Hiện nay, bơm xi măng cột sống là phương pháp tiên tiến đang được áp dụng trong điều trị xẹp đốt sống với nhiều ưu điểm như hạn chế xâm lấn, giúp người bệnh giảm đau hiệu quả, quay lại sinh hoạt bình thường nhanh chóng. Tại Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột đã và đang triển khai thường quy các kỹ thuật xâm lấn tối thiểu trong điều trị các bệnh lý cột sống, đem lại nhiều lợi ích cho người bệnh.
Bơm xi măng cột sống là gì?
Năm 1987, Galibert và cộng sự lần đầu tiên mô tả kỹ thuật bơm xi măng acrylic khi điều trị một trường hợp u mạch máu thân sống. Trải qua hơn 20 năm, kỹ thuật này được biết đến với tên gọi tạo hình thân sống bằng bơm xi măng sinh học. Ngày nay, nó trở thành tiêu chuẩn vàng khi điều trị những trường hợp đau tại chỗ do xẹp đốt sống.
Vật liệu này gồm 2 thành phần chủ yếu là PMMA/MMA-styren copolymer và MMA dạng lỏng, có khả năng tương thích với mô sinh học, an toàn và bền vững khi sử dụng trong điều trị.
Các trường hợp chỉ định và chống chỉ định bơm xi măng cột sống
Xẹp đốt sống (XĐS) do loãng xương là bệnh lý phổ biến ở người cao tuổi. Bệnh thường gây đau lưng dai dẳng, hạn chế vận động của người bệnh. Khi người cao tuổi bị bất động tại giường bệnh lâu dài, có thể gây nên các biến chứng như, viêm phổi, viêm đường tiết niệu, loét tỳ đè và tử vong. Phương pháp tạo hình đốt sống bằng bơm xi măng có bóng rất hiệu quả trong việc giảm đau, khôi phục khả năng vận động, giúp người bệnh nhanh chóng quay trở lại sinh hoạt hằng ngày. Kỹ thuật này được các bác sĩ chỉ định trong các trường hợp sau:
- Người bệnh bị XĐS do loãng xương hoặc có yếu tố chấn thương cột sống kèm theo (trong vòng 10 ngày đầu).
- Người bệnh có triệu chứng lâm sàng đau tại chỗ tổn thương dai dẳng, không hay ít đáp ứng với điều trị nội khoa.
- T-score ≤ -2.5, trên MRI có hình ảnh phù nề thân đốt sống. Trên phim chụp cắt lớp vi tính, cột sống vững, không chèn ép thần kinh.
Các trường hợp sau chống chỉ định dùng phương pháp bơm xi măng sinh học điều trị xẹp đốt sống:
- Đau tại chỗ nhưng không liên quan đến tình trạng xẹp thân sống.
- Nhiễm trùng.
- Có các triệu chứng thần kinh do chèn ép tủy hoặc chèn ép rễ.
- Gãy xương do mỏi trong bệnh lý cứng khớp cột sống.
Ưu điểm của phương pháp bơm xi măng cột sống
Với nhiều lợi ích và ưu điểm cho người bệnh, phương pháp bơm xi măng cột sống đã và đang được áp dụng thường quy trong điều trị xẹp đốt sống:
- Phương pháp xâm lấn tối thiểu (vết chọc kim <5mm trên da).
- Giảm đau hiệu quả ngay sau khi bơm xi măng.
- Bệnh nhân chỉ cần gây tê tại chỗ, tỉnh táo suốt quá trình thực hiện.Có thể điều trị nhiều lần, lặp lại trong trường hợp có xẹp mới.
- Cùng lúc có thể thực hiện nhiều đốt sống khác nhau.
- Xi măng sinh học an toàn và bền vững.
- Nhanh hồi phục, tránh các biến chứng như viêm phổi, tì đè… do nằm lâu. Thời gian nhập viện chỉ khoảng 2 ngày.
- Chi phí hợp lý, được BHYT chấp nhận thanh toán.
Quy trình bơm xi măng sinh học
- Đánh giá bệnh nhân trước phẫu thuật bao gồm: tình trạng đông máu, chức năng hô hấp, tim mạch.
- Người bệnh nằm sấp, có gối độn ở hai vai và hai gai chậu giúp giảm áp lực ổ bụng.
- Xác định đốt sống bị xẹp trên C-arm qua 2 bình diện trước sau và bên.
- Gây tê tại chỗ, người bệnh hoàn toàn tỉnh táo trong suốt quá trình phẫu thuật.
- Rạch da hai đường đối xứng dài 0.5cm, tương ứng với vị trí điểm vào cuống sống.
- Chọc 2 kim dẫn đường vào thân đốt sống cần bơm qua cuốn cung.
- Kiểm tra liên tục 2 bình diện trên C-arm để đảm bảo vị trí bơm chính xác.
- Pha và chuẩn bị xi măng khi đạt được độ quánh mong muốn.
- Tiến hành bơm xi măng và theo dõi trên C-arm chiều trước sau. Nên khởi đầu với lượng nhỏ ciment và thăm dò phản ứng của BN. Tùy theo loại ciment mà có thể bơm tiếp sau khoảng 1 đến 3 phút.
- Rút kim, băng vết chọc kim mà không cần khâu.
- Người bệnh có thể đi lại với áo chỉnh hình ngay từ ngày thứ hai sau mổ, và mặc trong vòng 2 tuần.
Theo dõi sau bơm xi măng sinh học
Người bệnh nằm cố định tại giường trong vòng 24h đầu sau bơm.
- Ngày hôm sau, người bệnh có thể ngồi dậy và đi lại được. Nếu tạo hình ở nhiều đốt sống, Người bệnh nếu mặc áo chỉnh hình trong tuần đầu để đảm bảo độ vững cho cột sống.
- Người bệnh có thể đi lại với áo chỉnh hình ngay từ ngày thứ hai sau mổ, và mặc trong vòng 2 tuần.
- Tất cả các người bệnh đều được chụp Xquang kiểm tra trước khi ra viện. Đánh giá mức độ ngấm cement trong thân đốt sống ở tư thế thẳng theo 3 mức: dưới 1/3, từ 1/3 đến 2/3 và trên 2/3 thân đốt sống.
Rất ít trường hợp người bệnh đau tăng lên sau tạo hình đốt sống qua da. Nguyên nhân có thể do viêm tại chỗ thứ phát sau bơm và quá trình đau sẽ giảm sau điều trị vài ngày với thuốc chống viêm, giảm đau.
Người bệnh có thể gặp một số biến chứng trong quá trình bơm như: Nguy cơ rò xi măng; Tăng nguy cơ gãy xương ở tầng kế cận; PMMA không có hoạt động sinh học; Không thể hồi phục lại chiều cao thân sống. Vậy nên, việc điều trị với kỹ thuật cao cần được thực hiện ở các cơ sở y tế uy tín, có các bác sĩ chuyên khoa ngoại thần kinh chuyên môn cao.
Đơn vị Ngoại Thần Kinh – Khoa Ngoại tổng hợp BUH là chuyên khoa về điều trị, thăm khám bằng phương pháp phẫu thuật liên quan đến hệ thần kinh thông qua sử dụng thiết bị phẫu thuật Y khoa hiện đại như: máy khoan cắt tốc độ cao, kính vi phẫu thuật dùng trong sọ não và cột sống, giúp phẫu thuật nhanh và an toàn, mang lại sức khỏe và sự yên tâm cho bệnh nhân. Bệnh viện được đầu tư và trang bị đồng bộ các máy móc, trang thiết bị tiên tiến, hiện đại như: máy chụp cộng hưởng từ MRI 1.5 Tesla; máy chụp cắt lớp vi tính CT 128 lát cắt;… để có thể phát hiện sớm các tổn thương và điều trị hiệu quả các bệnh lý về sọ não và cột sống.