TÌM HIỂU VỀ BỆNH VIÊM DA LICHEN NITIDUS

Ths. BS Phạm Thành Trung (1)

(1) Đơn vị Da liễu & Thẩm mỹ da – Bệnh viện Đại học Y dược Buôn Ma Thuột

Bệnh viêm da lichen nitidus là một bệnh lý lành tính tương đối hiếm gặp đặc trưng bởi những sẩn màu da kích thước 1-2mm ở tay, chân, ngực, lưng. Thường xảy ra ở người trẻ và là một quá trình viêm tự giới hạn. Hầu như không cần điều trị gì cho bệnh này hoặc chỉ điều trị triệu chứng ngứa nếu có. 

Bài viết trình bày các nội dung :

  1. Sinh bệnh học lichen nitidus
  2. Mô tả đặc điểm lâm sàng bệnh lichen nitidus
  3. Tổng kết điều trị lichen nitidus

 

Mở đầu về bệnh viêm da lichen nitidus

Lichen nitidus lần đầu được mô tả vào năm 1907 bởi tác giả Pinkus, đây là một bệnh viêm mạn tính hiếm gặp ở da với những đặc điểm lâm sàng, bệnh sử rõ ràng nhưng chưa được biết rõ về sinh bệnh học. Căn bệnh này thường xuất hiện ở trẻ em, thanh niên và không có liên quan với giới tính hoặc lứa tuổi. 

Sinh bệnh học 

Lichen nitidus là một bệnh da hiếm gặp với sinh bệnh học chưa rõ. Mặc dù một vài yếu tố di truyền đã được chứng minh có khả năng liên quan tới căn bệnh này vì một vài ca bệnh được báo cáo trong y văn có yếu tố gia đình. Có vẻ có một vài liên hệ giữa lichen phẳng và lichen nitidus do các báo cáo liên quan tới cùng một yếu tố sinh bệnh học. Tuy nhiên, sự khác biệt về mô bệnh học cho thấy rằng lichen nitidus không phải là một biến thể của lichen phẳng. Trong y văn, lichen nitidus có liên quan đồng mắc tới một số bệnh như: bệnh Crohn, Niemann-Pick, và thậm chí là liên quan với người bệnh có xăm mình. 

Đặc trưng mô bệnh học

Đặc điểm mô bệnh học của lichen nitidus rất rõ ràng với các u hạt được bao quanh bởi tế bào lympho, đại thực bào, tế bào khổng lồ Langerhans và các tế bào biểu mô đa nhân trong lớp hạ bì nhú giáp với phần mở rộng của các gờ biểu bì. Sự thâm nhiễm viêm được mô tả rõ ràng này thường kéo dài từ 4 đến 5 nhú bì trong lớp hạ bì. Lớp biểu bì mỏng đi và hình thành sự thoái hóa thủy phân các tế bào sừng cơ bản. Lichen nitidus xuất huyết có đầy đủ đặc trưng mô học của lichen nitidus kèm thêm các xuất huyết dưới biểu bì. 

 

Đặc điểm lâm sàng 

Thông thường, lichen nitidus là các sẩn dẹt ở đỉnh , có màu nâu tới nâu sậm, và thường là không triệu chứng. Đường kính từ 1 tới 2mm. Với những bệnh nhân có da tối màu, thì ngược lại, lichen có thể xuất hiện dưới dạng đốm nhạt màu hơn. Sang thương thường xuất hiện ở cổ, tay chân, ngực, bụng. Các vị trí ở niêm mạc và móng thì hiếm khi xuất hiện nhưng đã có những báo cáo ca liên quan. 

 

Khi lichen nitidus có triệu chứng, thì vấn đề ảnh hưởng nhiều nhất thường là ngứa, ở mức độ nhẹ. Hiện tượng Koebner đã được báo cáo ở một số trường hợp. 

Một số biến thể đã được báo cáo của bệnh viêm da lichen nitidus bao gồm: 

  •  Hợp lưu
  • Xuất huyết
  • Đường thẳng
  • Đục lỗ
  • Quanh nang lông
  • Mạch máu
  • Toàn thân 
  • Actinic

Lichen nitidus dạng xuất huyết khá hiếm gặp, với đặc trưng là các sẩn màu nâu đỏ do xuất huyết trong tổn thương. 

Chẩn đoán

Chẩn đoán Lichen nitidus chủ yếu dựa vào lâm sàng. Việc thực hiện sinh thiết da khi thực hiện sẽ xác định chẩn đoán với các đặc điểm mô bệnh học riêng biệt như mô tả ở trên. 

Soi da ( dermoscopy) 

Có thể là một công cụ hữu ích khi chẩn đoán lichen nitidus. Khi soi da có thể thấy các vùng tròn 1-2mm nhẵn, trắng, có đường viền rõ được nhìn thấy với một bóng màu nâu phản chiếu.

Điều trị 

Bệnh nhân thường không có triệu chứng và các tổn thương thường khỏi trong vòng vài tháng đến một năm. Điều trị thường dành cho các tổn thương có triệu chứng hoặc gây rối loạn về mặt thẩm mỹ. Điều trị bao gồm:

  • Corticosteroid tại chỗ
  • Corticoid toàn thân
  • Thuốc ức chế calcineurin tại chỗ (tacrolimus)
  • Acitretin
  • Tia UVB thu hẹp
  • Quang hóa trị liệu (PUVA)
  • Thuốc đối kháng thụ thể H1
  • Astemizole
  • Liệu pháp miễn dịch dinitrochlorobenzene
  • Itraconazole
  • Isoniazid
  • Cyclosporine
  • Isotretinoin toàn thân

Trong trường hợp lichen nitidus toàn thân thì việc điều trị sẽ khó khăn hơn, các điều trị như corticosteroid toàn thân, PUVA hoặc các liệu pháp miễn dịch đã được báo cáo có hiệu quả. Ngoài ra, acitretin cũng được sử dụng điều trị trong trường hợp lichen nitidus ở lòng bàn tay, bàn chân. 

Di chứng tăng sắc tố sau viêm bởi lichen nitidus có thể tự phục hồi sau vài tháng.

Để lại một bình luận