TĂNG SẮC TỐ SINH LÝ Ở PHỤ NỮ MANG THAI 3 THÁNG ĐẦU
BS. Nguyễn Thị Thu Sang
Bệnh viện Đại học Y dược Buôn Ma Thuột
Đại cương về tăng sắc tố:
- Tăng sắc tố sinh lý xảy ra ở hơn 90% phụ nữ mang thai, và thường liên quan đến tăng sắc tố ở núm vú, quầng vú và vùng sinh dục.
- Nổi bật và phổ biến hơn ở phụ nữ có da sẫm màu (da Fitzpatrick loại 4-6) so với phụ nữ da trắng (da Fitzpatrick loại 1-2).
Cơ chế:
Tăng sắc tố sinh lý ở phụ nữ mang thai 3 tháng đầu liên quan đến hormone nhau thai, yếu tố chuyển hóa và miễn dịch.
- Tăng sản xuất melanin là do tác động của estrogen, được tăng cường bởi progesterone.
- Estrogen kích hoạt các thụ thể α- và β- estrogen nội bào nằm trong da, kích thích các tế bào hắc tố tăng sản xuất melanin.
- Melanin được lắng đọng trong lớp biểu bì và được các đại thực bào ở lớp bì tiếp nhận.
- Nhau thai cũng tạo ra các sphingolipid có hoạt tính sinh học, giúp điều chỉnh các enzyme tạo hắc tố như tyrosinase và các protein liên quan đến tyrosinase 1 và 2.
Đặc điểm lâm sàng:
- Một dải tăng sắc tố chạy thẳng dọc xuống đường giữa bụng.
- Tăng sắc tố sinh lý ở phụ nữ mang thai thường kéo dài từ xương mu đến rốn, nhưng có thể kéo dài hơn đến điểm thấp nhất của xương ức.
- Màu sắc thường có màu nâu, đen xám, và sẽ tối màu hơn khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.
- Kích thước rộng khoảng 1-2 cm, và thường chạy dọc theo toàn bộ chiều dài.
- Trong suốt thai kỳ, tình trạng tăng sắc tố có thể bị nặng hơn, to hơn.
Chẩn đoán phân biệt:
- Bớt cà phê sữa.
- Tăng sắc tố sau viêm ở vùng bụng (sau chấn thương, sau viêm da cơ địa vùng bụng, sau viêm da tiếp xúc vùng bụng,…)
- Viêm da tiết bã.
Điều trị:
- Việc tăng sắc tố sinh lý không gây ảnh hưởng xấu đến kết quả mang thai và không cần điều trị y tế.
- Nhưng nên phòng ngừa bằng cách hạn chế tiếp xúc với ánh sáng mặt trời ở vùng bụng, vì điều này có thể làm đường trở nên đậm màu hơn.
- Vết thâm thường sẽ mờ dần theo thời gian sau khi sinh con. Tuy nhiên vẫn có 1 số trường hợp vết thâm dai dẳng, và nó có thể xuất hiện trở lại ở những lần mang thai tiếp theo.
Tham khảo:
-
Soutou B, Régnier S, Nassar D, Parant O, Khosrotehrani K, Aractingi S. Dermatological manifestations associated with pregnancy. Medscape
-
Vora RV, Gupta R, Mehta MJ, Chaudhari AH, Pilani AP, Patel N. Pregnancy and skin. J Family Med Prim Care 2014; 3: 318–24. PubMed Central
-
Kar S, Krishnan A, Shivkumar PV. Pregnancy and skin. J Obstet Gynaecol India 2012; 62: 268–75. PubMed
-
Bieber AK, Martires KJ, Stein JA, Grant-Kels JM, Driscoll MS, Pomeranz MK. Pigmentation and pregnancy: knowing what is normal. Obstet Gynecol 2017; 129: 168–73. DOI: 10.1097/AOG.0000000000001806. PubMed
-
Bolognia JL, Schaffer JV, Duncan KO, Ko CJ (eds). Dermatology essentials. London: Elsevier Health Sciences, 2014.
-
Black M, Rudolph CA, Edwards L, Lynch P. Obstetric and gynecologic dermatology, 3rd edn. Oxford: Elsevier, 2008.
-
George AO, Shittu OB, Enwerem E, Wachtel M, Kuti O. The incidence of lower mid-trunk hyperpigmentation (linea nigra) is affected by sex hormone levels. J Natl Med Assoc 2005; 97: 685–88. PubMed Central
-
Kumari R, Jaisankar TJ, Thappa DM. A clinical study of skin changes in pregnancy. Indian J Dermatol Venereol Leprol 2007; 73: 141. Journal
-
Perkins A, Levin N, Bernhard JD, et al. Linea nigra — Skin. Available at: https://www.visualdx.com/visualdx/diagnosis/linea+nigra?diagnosisId=54406&moduleId=7 (accessed 18 June 2018).
-
Braun-Falco O, Plewig G, Wolff HH, Burgdorf WHC (eds). Braun-Falco’s dermatology, 2nd edn. Berlin/Heidelberg/New York: Springer-Verlag, 2000.
-
Okeke LI, George AO, Ogunbiyi AO, Wachtel M. Prevalence of linea nigra in patients with benign prostatic hyperplasia and prostate carcinoma. Int J Dermatol 2012; 51 Suppl 1: 41–8. DOI: 10.1111/j.1365-4632.2012.05564.x. PubMed
-
Elling SV, Powell FC. Physiological changes in the skin during pregnancy. Clin Dermatol 1997; 15: 35–43. DOI: 10.1016/S0738-081X(96)00108-3. Journal
-
Hyperpigmentation and melasma. In: Ingber A. Obstetric dermatology: a practical guide. Berlin/Heidelberg: Springer-Verlag, 2009: 7–18.
-
Barry J. Linea nigra. Available at: www.huggies.com.au/pregnancy/health-and-care/physical-changes/skin/linea-nigra (accessed 18 June 2018).
-
James WD. Cafe au lait spots. Medscape. 2018. Available at: https://emedicine.medscape.com/article/911900-overview (accessed 18 June 2018).
-
Davis EC, Callender VD. Postinflammatory hyperpigmentation: a review of the epidemiology, clinical features, and treatment options in skin in colour. J Clin Aesthet Dermatol 2010; 3: 20–31. PubMed Central
-
Tallon B. Flagellate erythema. DermNet NZ. 2007. Available at: https://www.dermnetnz.org/topics/flagellate-erythema (accessed 18 June 2018).
-
Massinde A, Ntubika S, Magoma M. Extensive hyperpigmentation during pregnancy: a case report. J Med Case Rep 2011; 5: 464. DOI: 10.1186/1752-1947-5-464. PubMed
-
Wade TR, Wade SL, Jones HE. Skin changes and diseases associated with pregnancy. Obstet & Gynecol 1978; 52: 233–42. PubMed
-
Blereau RP. Three cases of hyperpigmentation of pregnancy. Modern Medicine Network. 2002. Available at: www.patientcareonline.com/endocrine-diseases/three-cases-hyperpigmentation-pregnancy (accessed 18 June 2018).