XỬ TRÍ NẠN NHÂN BẠO HÀNH GIA ĐÌNH VÀ HIẾP DÂM
ĐẶC ĐIỂM CHUNG
Bạo hành gia đình là một loại bạo lực về thể chất, tình cảm, tình dục diễn ra giữa những người có quan hệ (như các thành viên trong gia đình), những người liên quan tình cảm (sống cùng nhau), hoặc người có những mối quan hệ khác (như người chăm sóc của một người cao tuổi).
Bạo hành gia đình có thể được biểu hiện bằng sự đe dọa tình cảm, hành vi tình dục không liên ứng, hoặc chấn thương cơ thể thực hiện bởi một người trưởng thành hoặc vị thành niên để duy trì hành vi cưỡng chế trong một mối quan hệ thân mật; nó bao gồm bạo hành về thể chất, tình dục và tình cảm của trẻ em, người già, vợ chồng và có thể bao gồm cả hiếp dâm. Mặc dù định nghĩa pháp lý của việc bạo hành thay đổi theo hoàn cảnh, nhưng đó là hành vi gây ra nỗi sợ hãi.
Bạo hành gia đình không kể giới hạn về tuổi tác, chủng tộc, tầng lớp xã hội, trình độ học vấn, kinh tế là một khía cạnh quan trọng của sức khỏe và an toàn cộng đồng. Cảnh giác với bạo hành và các yếu tố nguy cơ của nó, cung cấp can thiệp mạnh là những mục tiêu quan trọng đối với các bác sĩ khoa cấp cứu. Cần báo cáo với cơ quan có thẩm quyền. Cho nạn nhân nhập viện nếu bị đuổi khỏi nhà hoặc hỗ trợ trong trường hợp muốn được giải thoát, đề nghị sự bảo vệ của cảnh sát.
Số liệu báo cáo của Tổng cục Cảnh sát (Bộ Công an) được công bố tại một tọa đàm tại Hà Nội (2017), hàng năm Việt Nam có hơn 1.000 trẻ em bị xâm hại tình dục. Trung bình, 8 giờ có thêm một trẻ bị xâm hại khoảng 60% nạn nhân có độ tuổi từ 12 – 15. Các nạn nhân của hiếp dâm yêu cầu phải được đánh giá y tế và can thiệp tâm lý đặc biệt.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phát hiện một trong những dạng phổ biến nhất của bạo lực với phụ nữ được thực hiện bởi chồng hoặc bạn tình của họ. Mỗi năm ở Mỹ có khoảng 47 cuộc tấn công xảy ra trên mỗi 1000 phụ nữ và 32 cuộc tấn công trên 1000 nam giới. Gần 2 triệu vụ thương tích và 1300 cái chết trên cả nước Mỹ xảy ra mỗi năm là hậu quả của bạo hành gia đình.
Một nghiên cứu chỉ ra rằng 44% phụ nữ bị giết bởi người thân của họ đã từng phải đi cấp cứu trong vòng 2 năm của cuộc đời họ, khoảng 93% những phụ nữ này đã bị thương ít nhất một lần. Những phụ nữ đã được tách khỏi kẻ bạo hành họ vẫn còn nguy cơ bị bạo hành. Trong đời họ, 29% nữ và 22% nam từng trải qua bạo hành về thể chất, tình dục, hoặc tâm thần; 4 đến 8% phụ nữ có thai bị bạo hành ít nhất một lần trong suốt thai kỳ. Khoảng 12 triệu phụ nữ bị hiếp dâm ít nhất một lần trong suốt cuộc đời họ. Thêm nữa, khi phụ nữ là nạn nhân bởi nam giới đối tác của họ, họ dễ bị lặp lại việc đánh đập, hiếp dâm, gây tổn thương, hoặc thậm chí bị giết.
BẠO HÀNH TRẺ EM
– Bạo hành thể chất trẻ em là một hiện tượng phức tạp do sự kết hợp của các yếu tố cá nhân, gia đình và xã hội. Trong một số trường hợp, bạo hành thể chất có thể được thực hiện bởi người chăm sóc những trẻ em có vấn đề về thể chất, tâm thần, hoặc hành vi. Một số yếu tố đã được xác định như là khả năng gây ra bạo hành thể chất ở trẻ em, bao gồm:
+ Các vấn đề căng thẳng kinh tế xã hội.
+ Nghèo nàn.
+ Thất nghiệp.
+ Di chuyển quá mức.
+ Cô lập xã hội.
+ Vấn đề bị tịch biên tài sản.
+ Cách nuôi dạy khắc nghiệt.
+ Căng thẳng của cha mẹ.
+ Tiền sử bị bạo hành.
+ Trầm cảm.
+ Lạm dụng chất.
+ Rối loạn nhân cách.
+ Những kỳ vọng không thực tế ở con cái.
+ Những tình huống bùng nổ.
+ Cãi vã, xung đột gia đình.
+ Những vấn đề cấp tính của môi trường.
– Có 3 loại bạo hành trẻ em: bỏ rơi, bạo hành thể chất và lạm dụng tình dục.
+ Bỏ rơi: bỏ rơi là khi những nhu cầu sống cơ bản của trẻ không được đáp ứng, bao gồm đầy đủ dinh dưỡng, quần áo, điều kiện sống thích hợp và an toàn, nuôi dưỡng tình cảm, giáo dục phù hợp với lứa tuổi, chăm sóc y tế và răng miệng.
+ Bạo hành thể chất: những yếu tố nguy cơ của bạo hành thể chất bao gồm sự thiếu hiểu biết của cha mẹ liên quan đến những khả năng phát triển của trẻ đối với những cặp cha mẹ trẻ, bạo lực trong gia đình và mức độ cao của căng thẳng tâm lý xã hội. Sinh non hoặc có khuyết tật đã được nghĩ tới việc dẫn đến tăng nguy cơ chấn thương vật lý, tuy nhiên, những nghiên cứu gần đây đặt dấu hỏi về những nghiên cứu này. Con của những người mẹ tuổi vị thành niên có nguy cơ tương đối cao cho tất cả những dạng bạo hành thể chất.
+ Lạm dụng tình dục: lạm dụng tình dục có thể bao gồm tiếp xúc với cơ quan sinh dục, hậu môn hay miệng hoặc có thể dưới hình thức phô dâm, hoặc nội dung khiêu dâm. Thủ phạm thường là biết đứa trẻ. Mặc dù loạn luân là hình thức phổ biến nhất của tình trạng lạm dụng tình dục trẻ em, nhưng nó thường bị thầy thuốc bỏ qua hoặc không nhận ra được. Loạn luân thường xảy ra giữa cha đẻ hoặc cha dượng với con gái hoặc con gái riêng, nhưng nó cũng có thể xảy ra giữa cha và con trai cũng như mẹ và con trai. Giờ đây có một định nghĩa cải tiến của loạn luân sẽ được đưa vào xem xét sự phản bội của lòng tin và sự mất cân bằng năng lượng trong các mối quan hệ một chiều. Một trong những khái niệm là đòi hỏi hành vi tình dục không thích hợp hoặc hành vi tình dục quá mức bởi một hoặc nhiều người thông qua liên kết tình cảm với đứa trẻ đó. Định nghĩa này mở rộng định nghĩa trước đây của loạn luân bao gồm lạm dụng tình dục bởi bất kỳ ai có quyền hoặc quyền lực đối với trẻ em. Khái niệm loạn luân này bao gồm thủ phạm ngay lập tực/mở rộng các thành viên trong gia đình, người giữ trẻ, giáo viên, người huấn luyện.
Thông thường có nhiều hơn một dạng bạo hành xảy ra cùng lúc. Bỏ rơi được báo cáo phổ biến nhất, tiếp theo là bạo hành thể chất, cuối cùng là lạm dụng tình dục.
Bác sĩ lâm sàng có thể là người đầu tiên được liên hệ với nạn nhân và các thành viên gia đình và việc hỏi bệnh sớm là có lợi. Do đó, đây là trách nhiệm của thầy thuốc, khi có thể, để xác định nạn nhân và những gia đình có nguy cơ của bạo lực; nhận ra nhanh chóng các nạn nhân về bạo lực kết hợp với lâm sàng, báo cáo cho cộng đồng và đề nghị được quản lý toàn diện cho họ.
Tiếp theo là một số khái niệm quan trọng khi kết nối các đánh giá ban đầu của một đứa trẻ được nghi ngờ là bị lạm dụng. Phỏng vấn đứa trẻ, người nghi ngờ lạm dụng và người chăm sóc riêng. Tiếp xúc đứa trẻ một cách tôn trọng và không dọa nạt. Sử dụng những câu hỏi đóng, mở không chỉ trích, ngôn ngữ đơn giản và dễ hiểu với đứa trẻ ở mức thích hợp, sử dụng từ ngữ hợp lứa tuổi.
Yêu cầu không chỉ với bạo hành thể chất mà còn lạm dụng tình dục, bạo hành gia đình và bằng chứng lạm dụng.
Trong khi phỏng vấn người nghi ngờ lạm dụng và/hoặc người chăm sóc, yêu cầu không chỉ hỏi về bạo hành thể chất mà còn về lạm dụng tình dục; hỏi về chấn thương nhìn thấy và những dấu hiệu khác như là vết bầm, thiểu dưỡng, và quần áo luộm thuộm. Bạo hành thể chất ở trẻ em thường thể hiện với chấn thương nhận thấy; tuy nhiên, cũng có thể là biểu hiện với các triệu chứng chấn thương kín đáo mà thầy thuốc không phát hiện ra. Phải quan tâm đến thực tế là chấn thương ở bụng hay đầu đe dọa tính mạng có thể biểu hiện ra không rõ bởi các dấu hiệu bên ngoài, hoặc tiền sử để gợi ý như một chấn thương.
Lắng nghe cẩn thận sự giải thích của người chăm sóc về chấn thương và chú ý bất kỳ mâu thuẫn nào với lời của đứa trẻ.
Dấu hiệu của bạo hành bao gồm: chấn thương không thể hoặc khó giải thích được, đổ lỗi cho anh chị em; lời giải thích thay đổi theo thời gian, vết thương hoặc chấn thương không phù hợp với bệnh sử; chậm trễ đáng kể trong tìm kiếm điều trị.
2.2. Khám thực thể
Đứa trẻ bị bạo hành có thể biểu hiện cực đoan từ tuần hoàn hoặc hệ thần kinh trung ương mà không có bất kỳ tiền sử chấn thương.
Cảnh giác cao với chấn thương kín đáo ở đầu, ngực, bụng; và một cách tiếp cận sinh lý để hồi sức là rất quan trọng. Kiểm tra đầu gối, cẳng chân, cánh tay, trán và cằm, khuỷu tay, hông, cột sống để tìm các vết bầm.
Sốc ở những trẻ này thường do mất máu kín đáo nhưng có thể do mất điện giải, nhiễm độc, rối loạn chức năng thần kinh trung ương, thêm nữa là do các vết rách hoặc bỏng, nhiễm trùng (như vỡ ruột non gây viêm phúc mạc…).
Hội chứng lắc (shake syndrome) trẻ em: là một dạng được công nhận của bạo hành trẻ em khi chấn thương và thậm chí tử vong gây ra bởi lắc mạnh trẻ nhỏ, thường do một lực tác động vào đầu khi bị ném vào một bề mặt cố định. Những tác động này gây ra những dấu hiệu trên cơ thể bao gồm: xuất huyết võng mạc, chấn thương nội sọ, xuất huyết dưới màng cứng lan tỏa. Chấn thương sợi trục, phù não thứ phát. Gãy xương sườn hoặc các xương dài (xương chày, xương cánh tay).
2.3. Điều trị cấp cứu
Việc điều trị trẻ bị bạo hành thể chất nên tương tự như điều trị trẻ bị chấn thương do tai nạn; việc thu thập và phân tích dữ liệu pháp lý, phải thực hiện kỹ lưỡng và đặc biệt quan trọng. Những việc ưu tiên gồm khai thông đường thở, duy trì hô hấp, các vấn đề tuần hoàn, đặt nội khí quản và kiểm soát thông khí, đặt đường truyền tĩnh mạch để truyền dịch và dùng thuốc.
Một khi những đứa trẻ này được điều trị y tế và sức khỏe của chúng ổn định, thầy thuốc cần thông báo cho tổ chức bảo vệ trẻ em ở địa phương. Cách ly nhanh chóng với người chăm sóc; việc phỏng vấn của cảnh sát, luật sư và dịch vụ bảo trợ xã hội, có thể là cần thiết.
Trẻ bị bạo hành có thể cần được nhập viện nếu không đảm bảo an toàn, việc nhập viện cũng có thể mất thời gian để loại bỏ những khó khăn về điều kiện chẩn đoán và lựa chọn phương pháp hỏi bệnh.
2.4. Đánh giá tâm thần
Bạo hành trẻ em và bỏ rơi thường xảy ra phối hợp với các dạng khác của bạo hành gia đình, như bạo hành hôn nhân và bạo hành giữa những người anh em, bạo hành trẻ em có nguy cơ cao bị bộc lộ với bạo hành cùng mẹ của chúng. Tiền sử này của bạo hành nên được tìm kiếm và điều trị tích cực cộng với chương trình chống bạo hành toàn dân.
Những triệu chứng của các vấn đề tâm thần trải qua của trẻ bị bạo hành thể chất có thể gồm: kém nhận thức bản thân, không tin hoặc không yêu người khác, hung hăng, gây rối, hành vi trái pháp luật; cơn thịnh nộ, hành vi tự hủy hoại hoặc tự bạo hành, ý tưởng tự sát; hành vi thụ động, thiếu tự tin, sợ hãi gia nhập một mối quan hệ mới, lo lắng, học tập sút kém; buồn rầu hoặc triệu chứng trầm cảm; lạm dụng thuốc ngủ và rượu; mất ngủ hoặc ác mộng, mảng hồi tưởng.
Bệnh viện Đại học Y Dược Buôn Ma Thuột hiện đã kết hợp với GS.TS.BS Cao Tiến Đức – Phó chủ tịch Hội Tâm thần học Việt Nam; Phó chủ tịch Hội chống động kinh Việt Nam; Uỷ viên Hội đồng chuyên môn Ban bảo vệ, chăm sóc sức khỏe cán bộ trung ương.
Sự kết hợp này sẽ tạo ra một nền tảng mới trong điều trị các bệnh lý lĩnh vực tâm thần học và tâm lý học tại khu vực Tây Nguyên, giúp khách hàng gặp các vấn đề về tâm lý sớm được điều trị lấy lại cân bằng trong cuộc sống.
Để đăng ký khám chữa bệnh với các chuyên gia tại BUH, xin vui lòng liên hệ Hotline 1900 1147